Czasopismo

 „Cenne, Bezcenne, Utracone”

„Cenne, Bezcenne, Utracone” to niezwykłe czasopismo. Jego otwarta formuła pozwala na przedstawienie nie tylko specjalistom, ale również szerokiej opinii publicznej zagadnień, które przed jego powstaniem nie były prezentowane w satysfakcjonującym zakresie. Wśród nich pojawiły się tematy dotyczące zagrożeń i strat kultury (które powstały w wyniku pożarów i kradzieży), polskiego dziedzictwa za granicą i jego ochrony, a także sprawy związane z rejestracją i poszukiwaniem strat wojennych.

Pierwszym wydawcą czasopisma „Cenne, Bezcenne, Utracone” był Ośrodek Ochrony i Konserwacji Zabytków, który w 1998 r. powrócił do wcześniejszej nazwy – Ośrodek Ochrony Zbiorów Publicznych. Redaktorem naczelnym mianowano Barbarę Kobielską, a w skład pierwszej Rady Redakcyjnej weszli: Sławomir Adamczyk, Monika Kuhnke, Jacek Miler, Piotr Ogrodzki, Urszula Paszkiewicz i Anna Różycka.

Do 2003 r. czasopismo ukazywało się jako dwumiesięcznik o skromnej objętości 26-32 stron. Wśród autorów byli m.in.: Aleksander Krawczuk, Janusz Miliszkiewicz, Andrzej Rottermund, Andrzej Ryszkiewicz, Zdzisław Żygulski jun. Często pojawiały się też teksty pióra: Mirosława Barwika, Moniki Kuhnke, Jacka Milera, Janusza Mroza, Piotra Ogrodzkiego, Marii Romanowskiej-Zadrożnej czy Jerzego Szałygina. Patrząc na to z dzisiejszej perspektywy, można by stwierdzić, że grono autorów było stosunkowo skromne, jednak przypomnijmy, że krąg osób zajmujących się tematyką nakreśloną przez ramy czasopisma też był wówczas niewielki. Warto w tym miejscu podkreślić, że już od pierwszego numeru publikowano Katalog strat – prowadzony przez Monikę Barwik wykaz obiektów zaginionych bądź skradzionych po 1945 r., a od 1998 r. również Katalog strat wojennych – opracowywany kolejno przez Monikę Kuhnke, Marię Romanowską-Zadrożną, Agatę Modzolewską i Katarzynę Zielińską.

Pierwszy numer specjalny czasopisma – Katalog utraconych dzieł sztuki – ukazał się w roku 2000 i obejmował straty zabytków ruchomych za lata 1997-2000 oraz wybrane straty wojenne. Od tamtej pory Katalog był wydawany niemal co roku, a poza ilustracjami poszukiwanych dzieł publikowano w nim również artykuły na temat szeroko rozumianego bezpieczeństwa zbiorów i zabytków, łącznie z różnego rodzaju sprawozdaniami.

W 2005 r. czasopismo „Cenne, Bezcenne, Utracone” zostało przekształcone w kwartalnik, a jego objętość zwiększyła się do 48 stron. Pociągnęło to za sobą zmianę jakościową i pozwoliło na publikację obszerniejszych artykułów, zdecydowanie wychodzących poza charakter krótkich komunikatów. Więcej miejsca poświęcono tematyce prawnej, regularnie ukazywały się sprawozdania policji, służby celnej i straży granicznej z obszaru zwalczania przestępczości przeciwko dziedzictwu. Zamieszczano aktualne informacje o kradzieżach dzieł sztuki, pożarach zabytków czy też sprawozdania z międzynarodowych oraz krajowych seminariów i konferencji.

Od 2011 r. wydawcą periodyku „Cenne, Bezcenne, Utracone” jest Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów powołany decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach przekształcenia Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych. Ciągłość wydawnictwa została zachowana, a redaktorem naczelnym pozostała Barbara Kobielska. W tym miejscu należy podkreślić, że to właśnie Jej wysiłek oraz zabiegi Piotra Ogrodzkiego, wieloletniego dyrektora Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych, sprawiły, że pismo cieszyło się i nadal cieszy dużym uznaniem. W 2005 r., m.in. za prowadzenie tego czasopisma, Piotr Ogrodzki został odznaczony brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w dziedzinie ochrony zabytków, a trzy lata później Barbara Kobielska otrzymała odznakę „Zasłużony dla kultury polskiej”. W 2012 r. Piotr Ogrodzki, będący wówczas wicedyrektorem Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, został redaktorem naczelnym czasopisma, a Barbara Kobielska objęła funkcję redaktora prowadzącego. Na swoim stanowisku Piotr Ogrodzki pozostał aż do przedwczesnej śmierci w styczniu 2013 roku. W tym samym roku został wydany specjalny numer dedykowany Jego pamięci, przygotowany przez Barbarę Kobielską, która zastąpiła Piotra Ogrodzkiego na stanowisku redaktora naczelnego czasopisma.

Od 2014 r. czasopismo zaczęło ukazywać się w rytmie półrocznym. Rok później redaktorem naczelnym został Robert Pasieczny. Podstawowe założenia merytoryczne wytyczone u zarania czasopisma są utrzymane. W dalszym ciągu – wzorem zasłużonych poprzedników – Redakcja, z pomocą Rady Redakcyjnej, dokłada starań, aby miało ono należyty poziom merytoryczny i wydawniczy. Dopełnieniem tradycyjnej wersji czasopisma jest jego profil na portalu społecznościowym Facebook (od 2016 r.). Od 2018 r. czasopismo ukazuje się wyłącznie w wersji elektronicznej.

W 2022 r. redaktor naczelną czasopisma została Magdalena Piorunek.